Tư duy "Hãy giả vờ" công cụ tư duy hữu ích
"Hãy giả vờ" khuyến khích các nhà sáng lập tạm thời đặt mình vào một viễn cảnh tương lai, nơi một quyết định cụ thể coi như đã được thực hiện, sau đó hình dung một cách chi tiết những gì xảy tiếp theo
Christina Wodtke, trong bài nói chuyện của mình, đã kể về câu chuyện khởi nghiệp của công ty kinh doanh Trà. Thật ngạc nhiên với câu chuyện và giúp tôi hiểu hơn một từ rất đơn giản: “hãy giả vờ”, tưởng chừng câu nói trót lưỡi đầu môi, nhưng nó là cả một chiến lược kinh doanh. Hãy cùng xem câu chuyện nói gì.
Công ty khởi nghiệp kinh doanh Trà
Ngày xửa ngày xưa, có một công ty khởi nghiệp nhỏ và họ có một giấc mơ.
Những người sáng lập nghĩ: "Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta mang Trà thật ngon đến các nhà hàng sang trọng? Tại sao các nhà hàng sang trọng lại phục vụ những gói Trà nhỏ vớ vẩn nhỉ, trong khi có loại Trà thực sự ngon?" Họ chỉ quan tâm đến cà phê Espresso mà lại không quan tâm đến Trà.
Hannah là người Mỹ gốc Hoa thế hệ đầu tiên, cô luôn nhớ về loại Trà mà cô ấy đã cùng lớn lên, loại Trà luôn có ở nhà bố mẹ cô áy. Người sáng lập còn lại là Jack, là người Anh, bạn có thể tưởng tượng anh ấy nghĩ gì về loại Trà mà anh ấy biết được ở Mỹ.
Họ gặp nhau ở Stanford khi cả hai đều là sinh viên. Jack là sinh viên ngành thiết kế tương tác người máy tính (HCI), còn Hannah là sinh viên MBA, và họ bắt đầu nói chuyện về Trà và nó tệ như thế nào. Cả hai cùng nhau bắt đầu khởi nghiệp, và do họ học ở Stanford và giỏi toán nên đã được rót vốn dễ dàng. Họ có đủ tiền để thử làm điều gì đó.
Hannah và Jack đã có khoảng thời gian tuyệt vời trong 6 tháng đầu tiên với một văn phòng đẹp. Họ thuê một vài kỹ sư để xây dựng một trang web kết nối các nhà hàng với các nhà sản xuất Trà nhỏ, và đã có khoảng thời gian tuyệt vời. Nhưng sau một thời gian ngắn, họ bắt đầu nhận thấy điều gì đó, đó là có hầu hết các nhà sản xuất Trà đều đăng ký trên trang web, nhưng lại không có nhiều nhà hàng đăng ký sử dụng trang web này.
Và rồi một ngày, Hannah đã bán Trà cho một nhà phân phối Trà, họ là những người lái những chiếc xe tải lớn, chở hàng đến nhà hàng, họ có cà phê Starbucks, những tảng thịt lớn và những hộp cà chua đóng hộp, và Jack thật sự ghét điều này.
Tuy nhiên, Hannah đã kiếm được khá nhiều tiền từ việc này, nên Jack phải chấp nhận điều đó. Rồi cô ấy lại làm như vậy nhiều lần nữa, điều đó lại giúp họ kiếm được nhiều tiền hơn. Cô ấy quyết định phải nói chuyện với Jack: "Nếu khách hàng của chúng ta không phải là nhà hàng thì sao? Nếu khách hàng của chúng ta thực sự là những nhà phân phối này thì sao?" Họ đã tranh cãi gay gắt về điều đó, và họ quyết định: "Vậy, chúng ta hãy đến gặp nhà đầu tư thiên thần của mình. Ông ấy rất khôn ngoan, ông ấy đã đầu tư vào Google, ông ấy đã đầu tư vào Facebook, ông ấy đã trải qua nhiều chuyện rồi." Và họ đã đến nói chuyện với Jim Frost.
Họ kể câu chuyện đang xảy ra của mình, Jim nói: "Này các bạn, tôi hiểu những gì các bạn đang nói. Đây là một quyết định khó khăn. Vì vậy, điều tôi thích làm khi đưa ra quyết định là tôi thích chơi trò 'hãy giả vờ'. Hãy giả vờ như các bạn đã tiến hành thỏa thuận này với các nhà phân phối. Mọi thứ sẽ như thế nào? Mọi thứ sẽ thay đổi ra sao? Thế giới đó sẽ như thế nào? Nếu chúng ta phải chọn, chúng ta phải quyết định, hãy cứ hành động như thể nó đang xảy ra vậy."
Sau đó, ông ấy đã kể câu chuyện từ Intel cho 2 người nghe, đây là câu chuyện:
Andy Grove, CEO của Intel ở thời điểm đó, đã nhìn ra ngoài cửa sổ. Ông thấy bánh xe Ferris của một công viên giải trí Mỹ lớn đang quay ở đằng xa, sau đó, quay lại hỏi Gordon (một lãnh đạo khác của Intel) một câu hỏi mang tính giả định: "Nếu chúng ta bị đá ra khỏi ngành kinh doanh bộ nhớ, và hội đồng quản trị đưa một CEO mới vào, thì anh nghĩ CEO đó sẽ làm gì?". Gordon đã trả lời rằng vị CEO mới có lẽ sẽ rút Intel ra khỏi lĩnh vực sản xuất bộ nhớ. Nghe vậy, Andy Grove đã đưa ra một đề xuất táo bạo và đầy tính hành động: "Vậy thì tại sao chúng ta không tự mình bước ra khỏi cửa, giả vờ như mình là CEO mới đó, và tự mình thực hiện việc này?"
Ý nghĩa của câu chuyện này là thay vì bị động chờ đợi hoặc đưa ra quyết định dựa trên những suy đoán không chắc chắn, hãy chủ động đặt mình vào một tình huống giả định và suy nghĩ xem người ngoài cuộc với một góc nhìn khác sẽ đưa ra quyết định gì. Bằng cách "giả vờ" như vậy, Intel đã có thể nhìn nhận vấn đề một cách khách quan hơn và đưa ra quyết định chiến lược là chuyển hướng kinh doanh ra khỏi thị trường bộ nhớ, một quyết định quan trọng đã giúp họ thành công trong các lĩnh vực khác.
Jim tiếp tục “Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta cứ hành động như thể nó đang xảy ra vậy?" Và các bạn biết đấy, tôi thấy rằng bạn có thể nói: "Chà, hãy giả vờ như chúng ta là một công ty B2B.", “và chúng ta cần phải làm gì tiếp theo nào?”
Chà, chúng ta sẽ thuê nhân viên kinh doanh, đúng không? Bởi vì nhân viên kinh doanh để đi ra ngoài và thực hiện những hợp đồng này. Chúng ta cũng cần thuê bộ phận hỗ trợ khách hàng, vì nếu có một hợp đồng trị giá một trăm nghìn đô la, bạn muốn ai đó nhấc điện thoại lên đúng không? Bạn biết đấy, có lẽ chúng ta thậm chí sẽ thuê một CEO mới, ai mà biết được?
Sau một hồi trò chuyện, họ quyết định tập trung vào một danh sách khách hàng mới. Nhưng Jim nói thêm: "Tôi còn một điều nữa dành cho các bạn, cũng từ Intel, một điều tôi học được từ John Doerr. Có một thứ sẽ giúp đội ngũ của bạn thực sự thực hiện ý tưởng này". Chúng được gọi là OKR - Mục tiêu và Kết quả chính.
Bài học “hãy giải vờ” trong bối cảnh khởi nghiệp
Trong câu chuyện về Startup Trà, Hana và Jack đã phải đối mặt với tình huống khó khăn khi nhận ra rằng khách hàng mục tiêu ban đầu của họ (các nhà hàng) không mấy mặn mà với sản phẩm, trong khi một cơ hội mới lại mở ra với các nhà phân phối. Đây là một ngã rẽ quan trọng, và việc đưa ra quyết định mà không lường trước được các hệ quả có thể dẫn đến những rủi ro lớn.
Câu chuyện của Intel đã truyền tải một thông điệp mạnh mẽ đến Hannah và Jack về việc sử dụng phương pháp "hãy cứ giả vờ" để đối diện với những quyết định khó khăn trong startup của họ. Bằng cách "giả vờ" rằng khách hàng của họ không phải là nhà hàng mà là các nhà phân phối, họ có thể hình dung rõ hơn về những thay đổi cần thiết trong mô hình kinh doanh, cơ cấu tổ chức và cách thức phục vụ khách hàng.
Ngay trong bối cảnh đó, lời khuyên "hãy cứ giả vờ" của Jim Frost đã trở thành một công cụ tư duy hữu ích. Phương pháp này khuyến khích các nhà sáng lập và đội ngũ lãnh đạo tạm thời đặt mình vào một viễn cảnh tương lai, nơi một quyết định cụ thể coi như đã được thực hiện, sau đó hình dung một cách chi tiết những gì sẽ xảy ra tiếp theo.
Dưới đây là một số bài học sấu sắc về tư duy “hãy giải vờ”
Giảm thiểu rủi ro bằng cách mô phỏng tương lai: Thay vì đưa ra quyết định dựa trên những giả định mơ hồ, việc "giả vờ" giúp các startup hình dung cụ thể các hệ quả tiềm năng của một lựa chọn chiến lược. Bạn có thể nhận diện sớm những thách thức và cơ hội có thể phát sinh, từ đó đưa ra quyết định sáng suốt hơn và giảm thiểu rủi ro. Trong trường hợp của startup Trà, việc "giả vờ" tập trung vào nhà phân phối đã giúp Hannah và Jack nhận ra nhu cầu về đội ngũ bán hàng và hỗ trợ khách hàng khác biệt so với việc phục vụ trực tiếp nhà hàng.
Sáng tạo ra các kịch bản khác nhau: Phương pháp này không giới hạn ở một kịch bản duy nhất. Các startup có thể "giả vờ" theo nhiều hướng đi khác nhau để so sánh và đánh giá tiềm năng của từng lựa chọn. Giống như câu chuyện về Intel khi họ "giả vờ" bị loại khỏi thị trường bộ nhớ để đưa ra quyết định chuyển hướng chiến lược, các startup có thể "giả vờ" những tình huống khó khăn nhất để tìm ra cách ứng phó và những cơ hội ẩn chứa.
Tạo sự đồng thuận trong đội ngũ: Quá trình "giả vờ" thường bao gồm việc thảo luận và chia sẻ quan điểm của các thành viên trong đội ngũ. Khi mọi người cùng nhau hình dung về một tương lai cụ thể, họ sẽ hiểu rõ hơn về những thay đổi cần thiết và những mục tiêu chung, từ đó tạo ra sự đồng thuận và cam kết cao hơn đối với chiến lược đã chọn.
Dẫn đến hành động cụ thể: Sau khi đã "giả vờ" và hình dung được bức tranh tương lai, startup sẽ có cơ sở để xác định những hành động cụ thể cần thực hiện để hiện thực hóa viễn cảnh đó. Trong câu chuyện, sau khi "giả vờ" tập trung vào nhà phân phối, Hannah và Jack đã nhận ra sự cần thiết của việc xây dựng đội ngũ bán hàng và hỗ trợ khách hàng. Điều này trực tiếp dẫn đến việc họ chuyển sang giai đoạn lập kế hoạch và thực thi chiến lược mới.
Ứng dụng OKR để thực thi: Như Jim Frost đã gợi ý, sau khi sử dụng phương pháp "hãy cứ giả vờ" để đưa ra quyết định chiến lược, việc áp dụng OKR (Objectives and Key Results) sẽ giúp startup hiện thực hóa chiến lược đó một cách hiệu quả. OKR cung cấp một khung làm việc rõ ràng để đặt ra các mục tiêu cụ thể và đo lường được, đảm bảo rằng cả đội ngũ sẽ cùng nhau hành động và theo dõi tiến độ hướng tới viễn cảnh đã được hình dung trong quá trình "giả vờ".
Bài học "hãy giả vờ" là một công cụ tư duy mạnh mẽ cho các startup. Nó giúp họ vượt qua sự mơ hồ của tương lai bằng cách chủ động hình dung và phân tích các kịch bản khác nhau, từ đó đưa ra những quyết định chiến lược sáng suốt hơn và tạo tiền đề cho việc thực thi hiệu quả thông qua các công cụ như OKR.